Powiat wysokomazowiecki położony jest w zachodniej części Niziny Północnopodlaskiej. Wyodrębnić tu można trzy jednostki geograficzne: Wysoczyznę Wysokomazowiecka, Dolinę Górnej Narwi oraz podlaski Przełom Bugu. Występuje tu krajobraz falisty, porozcinany dolinami niewielkich rzek: Broku, Rokitnicy, Śliny, Jabłonki, Płonki, Nitki, Dzierży, Mnia. Maksymalne wysokości przekraczają 160 m n.p.m., a minimalne to około 110 m n.p.m. Południową granicę powiatu stanowi rzeka Bug, a północno- wschodnią rzeka Narew. Są to zarazem najcenniejsze pod względem przyrodniczym fragmenty powiatu: narwiański Park Narodowy i Obszar Krajobrazu Chronionego Doliny Bugu. Cechą szczególna Wysoczyzny Wysokomazowieckiej na tle Niziny Podlaskiej jest dobra jakość gleb. Występują tu gleby brunatne, czarnoziemy kompleksu pszennego dobrego, a tylko w części północnej gleby płowe i bielicowe. Warunki klimatyczne są typowe dla północno- wschodniej Polski z przeważającymi wpływami klimatu kontynentalnego, charakteryzującego się surowością warunków. Powiat wysokomazowiecki charakteryzuje się bardzo dużym odsetkiem gruntów rolnych oraz małym odsetkiem lasów ze względu na żyzne gleby zajęte pod uprawy. Większe kompleksy leśne występują na północnej i zachodniej części powiatu. Są to głównie lasy mieszane gatunkowo zbliżone do grądów oraz bory sosnowe porastające najmniej korzystne grunty Malo przydatne do upraw rolnych.  Mimo typowo rolniczego charakteru powiatu na jego terenie spotkać można jeszcze kilka miejsc kwalifikujących się od objęcia ochroną. Są to głównie ale drzew, zabytkowe parki, głazy narzutowe. Do bardziej interesujących należą parki w Kurowie i Ciechanowcu, aleja drzew w Szepietowie Wawrzyńcach i Krzyżewie, głaz narzutowy pod kapliczka koło wsi Trzeciny. Ciekawostka jest występowanie źródła mineralnego w pobliżu wsi Dabrowa Moczydły.